Over hoe big tech ons probeert op te voeden en daarin wat grenzen nadert.
Lezen moet je leren
Lezen is belangrijk. En dus leest mijn zoon iedere ochtend in de klas 20 minuten. En om onze kinderen (en onszelf) te helpen met lezen in tijden van schermgeweld deden we een tijdje een leeshalfuur na het eten. Kleine interventies die helpen leesgedrag aan te leren en in te slijten. Een taak van school en van de opvoeder.
Lezen verandert
Ik vind het geweldig dat je op zoveel manieren kunt lezen: er zijn papieren boeken, natuurlijk. Er zijn e-books in allerlei vormen en er zijn steeds meer luisterboeken. Dochter leest boeken van papier, als pdf en op sites waar iedereen boeken kan publiceren. Ze leest analoog en digitaal via iPad of telefoon. Zoon luistert liever en bladert op papier vooral door non-fictie met veel beeld. Allemaal goed.
Apple houdt van lezen
Op mijn Apple apparaten zit het programmaatje boeken. Daarin bewaar en lees ik pdf’s. En -tada- daarin kan ik nu leesdoelen aangeven. Met een vriendelijk push werd ik erop gewezen. Want Apple vindt lezen ook belangrijk.
‘De Boeken-app helpt je bijhouden hoeveel minuten je per dag leest en hoeveel boeken en audioboeken je per jaar uitleest. Je kunt je doelen aanpassen om meer te lezen, nieuwe leesreeksen beginnen en je prestaties met vrienden delen.’
Het is een eenvoudige gamification oplossing. Je kiest een doel en ziet je voortgang. Je wordt beloond bij het halen van het doel en je resultaten kun je delen met je vrienden.
‘In Boeken zie je hoeveel dagen achter elkaar je je dagelijkse leesdoel hebt bereikt en krijg je een melding wanneer je een record behaalt.’
Gamification
Gamification is krachtig: mensen verzamelen graag, winnen graag en krijgen graag complimenten. In een game-context zijn dit soort systemen geweldig. Toch moet je voorzichtig zijn het overal voor in te zetten. Want als je een ‘saaie’ of ‘moeilijke’ taak gamificeert, ondersteun je dan degene die de taak uitvoert, of leid je hem af van wat de taak eigenlijk is?
Bij afwasbeurten komt het niet zo precies. Maar in het geval van lezen is het een belangrijke vraag.
Alfie Kohn (Amerikaans auteur over onderwijs en opvoeden) is kritisch op het belonen voor een taak: hij is bang dat je door steeds te belonen mensen leert te werken voor de beloning in plaats van te werken omdat de taak goed of fijn is om te doen.
Is het goed?
Als ik producten ontwerp stel ik mezelf altijd twee vragen.
- Brengt wat ik maak de wereld schade toe? Als het antwoord ja is, moet ik meteen stoppen, of een aanpassing doen. Is het antwoord nee, dan kan ik verder.
- Helpt wat ik maak de wereld vooruit? Als het antwoord ja is, is het goed. Als het antwoord nee is, dan hoeft dat niet erg te zijn, maar kijk ik wel nog een keer naar vraag 1.
Brengt Apple met haar leesdoelen de wereld schade toe?
Je hoeft het niet te gebruiken dus nee, niet perse. Maar als je het wel gebruikt krijg je wellicht het idee dat lezen zwaar is en beloond moet worden. En dat je er applaus voor verdient. Dat vind ik bedenkelijk.
Helpt Apple met haar leesdoelen de wereld vooruit?
Nee. De hoeveelheid tijd die je al lezend doorbrengt is als opvoed-instrument voor de startende lezer wellicht handig, maar daarna vindt het lezen idealiter plaats uit interesse of vanwege een inhoudelijk doel. Ik twijfel sterk of tijd een eenheid die leesplezier of leeskwaliteit aantoont.
Het gaat -als je eenmaal kunt lezen- niet om time spent. Het gaat om inspiratie, leren, ontspanning, afleiding.
Het heilige engagement
Het is misschien te wantrouwig de leesdoelen-toevoeging door Apple te zien als een manier om mensen (nog) meer met hun telefoon bezig te laten zijn. Er hebben vast lieve ontwerpers aan gewerkt.
Maar het is wel de verkeerde kant op ontworpen. Je krijgt beloningen voor het lezen in het Apple apparaat, het trekt je dus actief weg van het lezen van en op iets anders. (Ik heb de ‘voeg leeswerk van buiten toe’ knop tenminste nog niet gevonden.) En het belonen zorgt voor een vervlakking van de activiteit van lezen.
Het is een platte manier om meer engagement te krijgen. Meer time spent. Niet perse lezend lijkt het, maar vooral met je telefoon.
Het delen laat dat ook zien. Als ik mijn geweldige leesprestatie deel met mijn vrienden, is het standaard bericht niet inhoudelijk of persoonlijk van mij voor mijn vrienden, maar Apple promotie.
Zeur niet zo
Natuurlijk zet ik alles meteen uit, ik hoef mijn lezen niet te meten van Apple. En -stel- ik gebruik het en deel het, dan kan ik de tekst van het social bericht natuurlijk veranderen. Ik blijft toch gewoon zelf de baas? Dus waar doe ik nou zo moeilijk over?
Ik maak me zorgen omdat het een cultuur laat zien, een houding. Ik zie de brainstorm in Silicon Valley zo voor me.
Probleem: Mensen hebben last van verminderde concentratie, bijvoorbeeld tijdens het lezen. Tegelijk is de behoefte meer lezen groot. Lezen is hip. Boekwinkels zijn cool.
Oplossing: Als we de leesbehoefte nou koppelen aan een helpende dienst op ons platform, verhogen we de tevredenheid van mensen en het engagement!
Terwijl de echte oplossing natuurlijk zit in het wegnemen van de afleiding die die verminderde concentratie veroorzaakt!
Ik ben het product
Dat behoeftes en spanningen van mensen een markt zijn wisten we al. We hebben goede digitale oplossingen die ons helpen. Handige oplossingen waarvoor de telefoon gemaakt lijkt: op de kaart kijken, ov plannen, stappen tellen, suikerwaarden bijhouden als je diabetes hebt, plantjes determineren als je buiten loopt. Daar ben ik allemaal voor.
Maar wat me zo stoort aan de leesdoelen, is dat Apple zich nu bemoeit met dingen die juist buiten mijn telefoon liggen. Sterker nog: die slechter geworden zijn door ons schermgebruik.
En daar ligt nog een hele (nieuwe?) markt. Want -ik noem maar een voorbeeld- ons sociale ongemak door de hyperfocus op onze telefoon kunnen we natuurlijk ook via de telefoon oplossen!
Keep Love, voor alle relaties!
Nooit meer je kinderen vergeten. Beloningen krijgen als je je relaties goed beheert. Keep Love regelt het voor je!
Samen uit eten, met je telefoon én met elkaar! Keep Love regelt het voor je!
Het lijkt leuk, maar dat is het niet.
Door op zoveel mogelijk gebieden dienstverlening te bieden, raken we steeds meer verweven met ons apparaat. Het apparaat voedt ons op tot afhankelijke burgers die voor alles een app of beloningssysteem nodig hebben. Alle frictie die we tegenkomen wordt voor ons gereguleerd in een doelen- en beloningssysteem of weggestreken.
Big tech gedraagt zich als (gewetenloze?) digitale reuze-moeder van wie je nooit het huis uit mag. Van de wieg tot het graf.
Mijn moeder is een stuk liever!