Ik vond onlangs dit geweldige proza op de site van Overheid.nl. Het gaat over het kappen van een boom.
Het is best een moeilijke tekst. Want wat staat er nu precies? Het vellen van een houtopstand. En het snoeien van een boom. Maar snoeien en vellen is niet hetzelfde. Wat is hier aan de hand?
Optie 1: het is lui
Het systeem schrijft het nu eenmaal zo voor. Copy paste, doel is van de taak af te zijn. Het is makkelijk dit te denken. Maar ik denk echt lui zeldzaam is.
Maar dat lui als in niet meer nadenken over of het goed is wel meer voorkomt. Je bent dan verblind door je eigen expertise: dit is toch duidelijk?
Optie 2: het is dom
Het woord houtopstand zat me dwars. Wat is dat? Op de site van Rijkswaterstaat staat een definitie.
‘Onder houtopstand wordt verstaan: een zelfstandige eenheid van bomen, boomvormers, struiken, hakhout of griend, die een oppervlakte grond beslaat van 10 a of meer, of bestaat uit een rijbeplanting die meer dan 20 bomen omvat, gerekend over het totaal aantal rijen.’
Dat voelt als juridische taal. Bedoeld om geen gat in te kunnen schieten. ‘Het moet nog even langs legal’ is een zin die ik als ontwerper best vaak hoor. En soms moet het dan anders (meestal ingewikkelder), maar is dat altijd een goed idee?
Een tekst die niemand begrijpt heeft niet zoveel zin. Hoe slim en juridisch kloppend ook bedacht, het is eigenlijk gewoon dom.
Optie 3: of is het slecht?
Een risico is dat het lijkt dat de overheid ook niet wil dat de burger het begrijpt. Door onduidelijk te zijn, is het voor de burger moeilijker. Minder klachten, minder gedoe! De nieuwe (of oude? hoe zat het ook alweer?) bestuurscultuur?
In onze podcast over ethiek spraken we met een aantal ambtenaren. Dat slechte van de overheid heb ik daar niet gezien. Integendeel! De meeste mensen deugen, ook bij de overheid. (De toeslagen affaire is uiteraard wel een gruwelijk voorbeeld van slecht.)
En dus:
Voordeel van de twijfel
Ok, maar dan is het wel fijn nog eens goed te kijken naar zo’n tekst. Even voorbij het feit dat je het zelf prima begrijpt. Ik doe een voorzet:
Aanvraag kapvergunning boom Vondelpark
[Link naar de kaart]
Omschrijving: het kappen van een boom in het Vondelpark
Adres: Van Eeghenstraat 70, 1017 GK Amsterdam
U kunt vanaf [datum] bezwaar maken via [link]
Datum aanvraag: 08-09-2021
Werknummer: [nummer]
- Beginnen met de kerninhoud: kapvergunning boom Vondelpark en de lokatie. Je weet nu of je verder moet lezen.
- Dan meer informatie: de activiteit en het adres.
- En wat je als burger kunt doen: bezwaar maken, vanaf deze datum en op deze manier.
- En de formele informatie als laatste.
Overigens doet de gemeente Amsterdam zelf het een stuk beter. Maar ook daar is nog wel wat te schaven en schuiven. Ik snap dat het lastig is, er is zoveel te communiceren. En legal is van belang.
Maar soms denk ik wel eens dat een andere houding wel helpt; meer kijken als burger en minder alleen als professional. (Ik vraag altijd mijn moeder bij twijfel.)